Innovatie bibliotheken Flevoland

Om de ontwikkeling van innovatie binnen bibliotheken te stimuleren heeft de provincie Flevoland een Innovatiefonds ingesteld. KWINK groep evalueerde het Innovatiefonds in 2020. In september 2021 werden de aangepaste regels voor het Innovatiefonds definitief.

Achtergrond Innovatiefonds

De provincie Flevoland heeft in de Nota Cultuurbeleid 2017-2020 aangegeven haar ondersteuning van het bibliotheeknetwerk te willen herijken. Uitkomst van de herijking is het instellen van een Innovatiefonds om de maatschappelijke relevantie van de bibliotheek te versterken. In 2018 is het Innovatiefonds gestart met als doel om door het verstrekken van een financiële bijdrage de verdere innovatie van de bibliotheekfunctie in Flevoland te stimuleren.

Een deel van het fonds is bestemd voor de bibliotheken om zelf vernieuwing in hun dienstverlening door te voeren. Het andere deel is bedoeld voor projecten van andere partijen zoals maatschappelijke organisaties, verenigingen en ondernemers die kansen zien in innovatieve vormen van de samenwerking met de bibliotheek. Bij de start is afgesproken om in 2020 een tussentijdse evaluatie te laten uitvoeren. Meer over de aanpak van het onderzoek vindt u hier.

Uitkomsten evaluatie Innovatiefonds

Uit het onderzoek komen verschillende bevindingen naar voren:

De doelstelling van het Innovatiefonds is dus het verstrekken van een financiële bijdrage om de verdere innovatie van de bibliotheekfunctie in Flevoland te stimuleren. Deze is niet nader uitgewerkt. Bij de start van het Innovatiefonds is geen beschrijving gegeven van de stand van zaken rondom innovatie. Dat betekent dat ‘verdere innovatie’ eenvoudig te bereiken is (immers: elke innovatie is verdere innovatie).

In de opzet van het Innovatiefonds wordt onderscheid gemaakt tussen A- en B- projecten. A-projecten worden uitgevoerd door de bibliotheken in Flevoland op basis van een meerjarenplan. B-projecten zijn incidentele projecten die door maatschappelijke organisaties samen met bibliotheken worden uitgevoerd. Uit het onderzoek komt naar voren dat voor de buitenwereld onvoldoende duidelijk is waarom onderscheid wordt gemaakt tussen A- en B-projecten. Met betrekking tot de opzet komt ook naar voren dat  gemeenten geen rol hebben. Zij zijn ook niet of nauwelijks betrokken bij het Innovatiefonds. Dit terwijl ze in 2017, toen werd nagedacht over de toekomstbestendige bibliotheekondersteuning, aangaven het jammer te vinden niet eerder te zijn betrokken en ze hun expertise en inzet aanboden om hier verder aan te werken. In de praktijk heeft dit dus (nog) geen invulling gekregen vanuit zowel gemeenten als de provincie.

De subsidiecriteria zijn helder omschreven in de Nadere regels. Bij de uitvoering van het Innovatiefonds blijkt dat de procedure zorgvuldig is opgezet. Deze zorgvuldigheid brengt met zich mee dat betrokkenen aangeven dat de procedure een sterk formeel karakter kent.

De instelling van het Innovatiefonds heeft gezorgd voor een prikkel bij bibliotheken om expliciet over innovatie na te denken en te expliciteren wat ze zullen gaan doen en wat de innovatie kan opleveren. Er is een intensievere samenwerking tussen de bibliotheken ontstaan door het opzetten van een innovatieteam.

Aanbevelingen

Kijkend naar de toekomst formuleren we de volgende aanbevelingen:

1. Zorg voor een passende betrokkenheid van gemeenten om innovatie breder te stimuleren.
2. De bekendheid van het Innovatiefonds dient te worden vergroot onder relevante partijen zoals maatschappelijke organisaties in Flevoland.
3. Bibliotheken dienen een meer coördinerende rol te nemen binnen de B-projecten.
4. Publiceer de resultaten van het Innovatiefonds en de projecten.
5. Het is van belang dat de provincie Flevoland in de Nadere regels meer vrije ruimte creëert voor experimentele innovatie.

Aanpassingen

Op basis van het onderzoek zijn aanpassingen gedaan in de nadere regels omtrent het Innovatiefonds. Zo zijn de B-projecten omgevormd tot partnerprojecten waarbij samenwerking moet worden gezocht met bibliotheken. Daarnaast zijn er voor de bibliotheken verplichtingen opgenomen om te communiceren over de uit te voeren activiteiten en resultaten van het Innovatiefonds. De verwerking van de andere aanbevelingen zijn niet opgenomen in de nadere regels maar wel in de werkwijze van de provincie Flevoland en bibliotheken rondom het Innovatiefonds.

KWINK groep heeft veel kennis en expertise over het functioneren van de bibliotheeksector. Eerder voerde KWINK groep onder meer de evaluatie en de midterm review van de Wsob uit, een verkennend onderzoek naar de provinciale wettelijke taken in het bibliotheekstelsel, een toekomstgerichte evaluatie van ZB | Planbureau en bibliotheek Middelburg en een evaluatie van Kunst van Lezen, waarin Boekstart en de Bibliotheek op School onderdeel van zijn.