Verbreding Handreiking onderzoek naar risicoperceptie in de energietransitie

KWINK groep heeft in 2021 in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) de ‘Handreiking risicoperceptie-onderzoek’ ontwikkeld voor het opzetten en uitvoeren van accuraat onderzoek naar de percepties over en de aanvaarding van veiligheid- en gezondheidsrisico’s van duurzame energietechnologieën in de energietransitie. De Handreiking geeft aan hoe rekening kan worden gehouden met factoren die het beeld van risicopercepties kunnen vertekenen. Op verzoek van het ministerie gaat KWINK groep deze reeds ontwikkelde Handreiking verbreden, verspreiden en toepassen, en dit traject is nu in volle gang.

De energietransitie en risicoperceptie

De energietransitie is een enorme innovatie-opgave. Een schone energievoorziening heeft als randvoorwaarden om voldoende betrouwbaar, betaalbaar, veilig en ruimtelijk inpasbaar te zijn. Waar deze publieke belangen elkaar raken, kunnen dilemma’s ontstaan. Dit geldt onder andere voor beleidskeuzen rond veiligheid en gezondheid.

Een van de voorwaarden voor een succesvolle participatie in de energietransitie is een goede wisselwerking tussen overheid en bewoners over het omgaan met de veiligheids- en gezondheidsrisico’s die aan de energietransitie verbonden kunnen zijn. Het is hiervoor van belang een accuraat en representatief beeld te hebben van de vragen, opvattingen en zorgen van betrokken burgers over de veiligheids- en gezondheidseffecten die gepaard gaan met het realiseren van energietransitie-projecten, zoals de plaatsing van windmolens of het aanleggen van zonneparken.

KWINK groep heeft in 2021 in opdracht van het ministerie van EZK onderzoek gedaan naar de perceptie en aanvaarding van veiligheids- en gezondheidsrisico’s van duurzame energietechnologieën. Uit dit onderzoek volgde de ‘Handreiking risicoperceptie-onderzoek’. Hiermee kunnen bestuurders en onderzoekers een onderzoek opzetten en uitvoeren om deze percepties en bereidheid tot aanvaarding op een zo betrouwbaar mogelijke manier in kaart te brengen. KWINK groep gaat deze reeds ontwikkelde Handreiking verbreden, verspreiden en toepassen.

Doelstellingen

Het verbrede onderzoek van 2022 heeft een vierledige doelstelling:

1. De methodiek in de Handreiking verbinden met behoeften en methoden binnen het rijk en decentrale overheden, zodat overheidsonderzoek naar risicopercepties van duurzame energie op een consistente manier gebeurt en lokale inzichten makkelijker kunnen worden uitgewisseld.
2. De Handreiking toepassen door het begeleiden van een (risico)perceptie-onderzoek.
3. Bezien of de Handreiking toegepast kan worden bij belevingsonderzoek met een bredere strekking dan alleen het risico-aspect.
4. Een nieuwe versie van de Handreiking opleveren die is verrijkt met de opgedane inzichten.

Aanpak

Om deze doelstellingen te bereiken, worden drie sporen ingezet:

• Spoor A betreft het inventariseren van de behoeften bij overheden aan onderzoek naar risicoperceptie en -aanvaarding rond energietransitie in het werkveld, van betekenisvolle verschillen tussen gebruikte methodieken in het veld en de Handreiking én van toepassingen van risicoperceptie-onderzoek in een bredere context.
• In spoor B wordt de Handreiking toegepast door een nog te bepalen onderzoeksproject in de praktijk te begeleiden.
• Spoor C staat in het teken van het samenbrengen van de opgehaalde inzichten uit spoor A en B tot conclusies en aanbevelingen over de manieren waarop verrijking van de Handreiking kan leiden tot verbetering van de Handreiking of een ruimere verspreiding van het gebruik ervan.

Onderzoeksteam onderzoek risicoperceptie energietransitie

Het oorspronkelijke onderzoeksteam bestaande uit Bill van Mil en Frederique Uyterlinde wordt uitgebreid met de onderzoeker Michelle Ploum. Net als bij de ontwikkeling van de Handreiking maakt expert Hans de Bruijn deel uit van het onderzoeksteam. Prof. mr. dr. Hans de Bruijn is hoogleraar bestuurskunde aan de TU Delft en expert op het gebied van complexe besluitvorming in het publieke domein en in communicatie en framing. Zoals is gebleken bij het opstellen van de Handreiking, brengt hij een schat aan kennis met zich mee op het gebied van risicocommunicatie binnen de energietransitie.

Voortgang van het onderzoek

Ondertussen is het onderzoeksteam al een tijdje bezig met het uitvoeren van het onderzoek. Op dit moment heeft KWINK groep de eerste gesprekken gevoerd waar informatie wordt opgehaald om de huidige Handreiking aan te passen. Waar in de eerste ronde de nadruk lag op overheidsinstanties en overkoepelende organisaties, wordt in de tweede ronde gesprekken de nadruk gelegd op de regio’s waar de energietransitie tot uitvoering komt. Zo kunnen lokale partijen ook aangeven waar de behoefte ligt wat betreft onderzoek doen naar risicopercepties in de energietransitie. Zoals hierboven genoemd wordt de Handreiking niet alleen verrijkt door in gesprekken behoeften en ervaringen te inventariseren, maar tevens door de Handreiking in de praktijk toe te passen door het begeleiden van een onderzoeksproject. KWINK groep kan aan de hand van de Handreiking ondersteuning bieden in het meedenken over het opzetten, de uitvoering en/of de interpretatie van een onderzoek en/of traject in de energietransitie. Hier is meer informatie te vinden over de (kosteloze) ondersteuning die KWINK groep kan bieden.

Meer weten over het onderzoek, of heeft u wellicht interesse om de Handreiking toe te passen in de praktijk? Dan kunt u contact opnemen met Frederique Uyterlinde via +31 6 82762859.