Bovenstaande ontwikkelingen spreken tot de verbeelding: zelfrijdende auto’s en treinen die efficiëntere verbindingen mogelijk maken, altijd toegang tot sport of nieuws en interactieve tools voor snellere en betere gezondheidszorg. Voor al deze ontwikkelingen is mobiele communicatie noodzakelijk. 5G is de volgende generatie mobiele communicatie, met hogere datasnelheden en verbindingen met minder vertraging. Om de uitrol van 5G mogelijk te maken, is frequentieruimte nodig. Europees is afgesproken onder andere de 3,5 GHz frequentieband voor 5G beschikbaar te stellen. In Nederland zijn er echter meer partijen dan alleen de grote telecombedrijven die behoefte hebben aan frequentieruimte in deze band. KWINK groep heeft onderzocht wat de toekomstige behoefte is in de 3,5 GHz-band en welke alternatieven er zijn om in de verschillende behoeften te voorzien. Mede op basis van het onderzoek van KWINK groep heeft de Staatsecretaris van Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer een besluit genomen over de toekomst van de 3,5 GHz-band in Nederland.
Besluit Staatssecretaris: frequentieruimte voor 5G
In de Kamerbrief heeft de Staatssecretaris aangekondigd dat in 2022 de helft van de frequentieruimte in de 3,5 GHz-band zal worden vrijgemaakt voor 5G. De andere helft blijft beschikbaar voor huidige gebruikers die een vergunning tot 2026 hebben. Daarna zal een deel beschikbaar worden gesteld voor 5G en een deel beschikbaar blijven voor lokaal gebruik.
Onze resultaten en aanbevelingen
In ons onderzoek concluderen we dat er zes behoeften aan frequentieruimte in de 3,5 GHz-band zijn:
- mobiele breedbandcommunicatie voor de toenemende datavraag van bedrijven en consumenten;
- afgeschermde netwerken voor bedrijfskritische communicatie ten behoeve van de veiligheid en de continuïteit van bedrijfsprocessen;
- afgeschermde lokale netwerken voor de openbare orde en veiligheid in gemeenten;
- breedbandverbindingen voor inwoners en bedrijven in buitengebieden;
- commerciële satellietcommunicatie. De behoefte aan satellietcommunicatie van inlichtingendiensten lag buiten de scope van het onderzoek en is onderzocht door TNO;
- grootschalige communicatie tussen objecten en de omgeving (Internet of Things).
We concluderen dat het niet mogelijk is om in alle geïdentificeerde behoeften te voorzien in de 3,5 GHz-band. Elke verdeling is daarom suboptimaal. Om tot een advies te komen hebben we daarom verschillende (maatschappelijke) belangen gewogen. Dit leidt tot de volgende aanbevelingen:
- Stel een substantieel deel van de 3,5 GHz-band landelijk beschikbaar voor de uitrol van 5G. Andere Europese landen kiezen ook voor deze route en dit voorkomt dat Nederland qua digitale infrastructuur achter blijft.
- Zet aanvullende instrumenten in om te borgen dat in maatschappelijke belangen wordt voorzien. Het is onzeker hoe vraag en aanbod van 5G zich zullen ontwikkelen. Daardoor wordt mogelijk niet voorzien in maatschappelijke belangen als veiligheid en inclusiviteit (ook voor mensen in het buiten gebied mogelijk om te internetten). Er zijn verschillende mogelijkheden om deze belangen te borgen. Ten eerste kan naar technische oplossingen zoals Licensed Shared Access worden gekeken. Ten tweede kan een deel van de band specifiek voor deze gebruikers worden bestemd.
Ervaring met toezicht en evaluatie
KWINK groep heeft veel ervaring met onderzoek op het gebied van telecommunicatie. Zo onderzochten we eerder het frequentiebeleid en de overgang van FM naar digitale radio (DAB+). Ook deden we verschillende onderzoeken naar vaste telecomnetwerken, zoals het onderzoek naar ongebruikte kabels en leiding en het onderzoek naar het gemeentelijk beleid bij de uitrol van telecomnetwerken.