Evaluatie postcoderoosregeling openbaar

Vrijdag 15 juni is onze evaluatie van de postcoderoosregeling (‘regeling verlaagd tarief’), die wij uitvoerden in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, naar de Tweede Kamer gestuurd. Hoewel het aantal gerealiseerde gedeelde duurzame energieprojecten achter blijft bij de doelstelling van de postcoderoosregeling, is het aantal energiecoöperaties dat gebruikmaakt van de regeling in de afgelopen vier jaar flink gestegen.

In onze evaluatie van de postcoderoosregeling formuleren wij een aantal aanbevelingen om de regeling op korte termijn doeltreffender en doelmatiger te laten functioneren, en bevelen we aan om de regeling de komende jaren te continueren. Op lange termijn bevelen wij aan de regeling in lijn te brengen met de salderingsregeling. Minister Wiebes onderschrijft onze conclusies en geeft in zijn Kamerbrief aan dat per 2020 een terugleversubsidie voor opwekkers van duurzame energie de postcoderoos- en salderingsregeling zal vervangen.

De postcode– wat?

De postcoderoosregeling is een fiscaal instrument dat is bedoeld om lokale opwek van duurzame energie te stimuleren. Deelnemers kunnen via hun VvE of een energiecoöperatie korting krijgen op de energiebelasting van de energierekening, zolang zij in hetzelfde, of aangrenzende postcodegebied van de energie-installatie (zoals zonnepanelen of windmolen) wonen. Deze leden kopen een aandeel in deze energie-installatie, waarmee ze korting krijgen op de belasting die ze over hun energie betalen. In ons onderzoek, dat wij tussen september en november 2017 hebben uitgevoerd, hebben wij op grond van een data- en documentanalyse, verdiepende interviews en casestudies onderzocht of de regeling in de huidige vorm haar doel bereikt.

Resultaten van de regeling tot nu toe

Aan het begin van de regeling is ambitie afgesproken dat de regeling zou moeten leiden tot 330 MegaWattpiek (MWp) opgesteld vermogen. MWp is de meeteenheid die aanduidt hoeveel (in dit geval duurzame) energie kan worden opgewekt met de installaties, bijvoorbeeld met zonnepanelen en windturbines. Die doelstelling is niet behaald: eind 2017 was er ca. 7,9 MWp opgesteld vermogen. Dat het aantal projecten achterblijft is niet vreemd: de oorspronkelijke ambitie uit 2013 werd op voorhand al te ambitieus gevonden. Bovendien kende de regeling bij aanvang nog verschillende grote knelpunten, die uitvoering complex maakten. We evalueerden daarom de regeling in de huidige vorm. Deze huidige vorm is – na enkele aanpassingen- sinds 2016 van kracht. We concluderen dat er ook in huidige vorm nog een aantal verbeterpunten is, die de aantrekkelijkheid van de regeling en het proces van opstarten en uitvoeren van een postcoderoosproject ten goede komen. Zo ontbreekt het aan prikkels – anders dan idealistische motieven – voor dakeigenaren om hun dak beschikbaar te stellen voor zonnepanelen. Ook is het voor deelnemers niet duidelijk wat er gebeurt met hun aandeel wanneer zij naar buiten het postcodegebied verhuizen, dit belemmert hen in de deelname aan projecten.

Hoe nu verder?

Wij adviseren de regeling op korte termijn, op onze verbeterpunten na, niet fundamenteel te veranderen. De regeling stimuleert de lokale opwek van duurzame energie, en we schatten in dat de groei in kwantiteit kan toenemen. Bovendien is het stabiel houden van de regeling van belang voor het vertrouwen dat burgers en coöperaties hebben in de overheid. In het licht van de mogelijke wijzigingen van de andere regelingen rondom duurzame energie (zoals de salderingsregeling), adviseren wij de postcoderoosregeling in deze wijziging mee te nemen en de regelingen zoveel mogelijk te uniformiseren. In de Kamerbrief van minister Wiebes geeft hij aan onze conclusies te onderschrijven. Hij kiest ervoor om de regeling per 2020 samen met de salderingsregeling te vervangen door een terugleversubsidie. Ook onze aanbeveling voor een ontwikkelfonds voor het onderzoeken van de mogelijkheid van voorfinanciering voor de opstartfase van een project wordt door de minister overgenomen; in samenwerking met ODE decentraal en het Nederlands Investerings Agentschap (NIA) wordt deze ontwikkelfaciliteit onderzocht door het ministerie.

Onze ervaring

KWINK groep heeft veel ervaring met het uitvoeren van evaluatiestudies, zo evalueerden we eerder Skal Biocontrole, de taximarkt in Amsterdam en de Green Deal Aanpak. Ook op het gebied van klimaat en energie hebben wij veel kennis en ervaring, zie bijvoorbeeld onze evaluatie van het Energieakkoord en ons onderzoek naar de Human Capital Agenda van de Topsector Energie.