Aanpak Energieakkoord voldoet om hoofddoelen te kunnen halen

KWINK groep evalueerde in opdracht van het ministerie van Economische Zaken het Energieakkoord. Uit de evaluatie volgt dat de gekozen aanpak voldoet om de hoofddoelen uit het Energieakkoord te kunnen halen. De belangrijkste uitdaging in de resterende looptijd van het akkoord is om procesresultaten te vertalen naar effecten.

Energieakkoord

Op 6 september 2013 hebben ruim veertig organisaties, waaronder de overheid, werkgevers, vakbeweging, natuur- en milieuorganisaties, maatschappelijke organisaties en financiële instellingen, zich aan het Energieakkoord voor duurzame groei verbonden. Het akkoord bevat afspraken over energiebesparing, hernieuwbare energie, schone technologie en werkgelegenheid.

Opzet evaluatie

In het Energieakkoord zijn afspraken gemaakt voor een evaluatie in 2016 van de gekozen aanpak: In hoeverre voldoet de aanpak van het Energieakkoord om de ambities te behalen die in het akkoord zijn afgesproken? Onze bevindingen zijn gebaseerd op de uitkomsten van een documentstudie en percepties uit interviews met 64 betrokkenen bij het Energieakkoord en het Nederlandse energiesysteem. Daarnaast is gebruik gemaakt van de respons op een zelfevaluatie door ondertekenaars van het Energieakkoord.

Versnelling in beleid en uitvoering

Uit de evaluatie volgt dat de aanpak van het Energieakkoord bijdraagt aan een versnelling in de uitvoering van het Nederlandse beleid op het gebied van energiebesparing en hernieuwbare energie. Partijen zijn gecommitteerd aan het bereiken van de doelen uit het akkoord, werken afspraken in samenwerking uit tot maatregelen en hebben bijgestuurd toen de voortgang onvoldoende bleek. Het is zeer aannemelijk dat door het Energieakkoord resultaten zijn bereikt die zonder het akkoord niet of pas later waren gerealiseerd.

Borging functioneert en maakt nieuwe bijsturing mogelijk

De meest recente doorrekening wijst uit dat twee van de vijf hoofddoelen – het besparingsdoel voor 2020 en het beoogde aandeel hernieuwbare energie in 2020 – nog buiten bereik liggen. Daarbij past de kanttekening dat nog niet alle intensiveringsmaatregelen die zijn afgesproken voldoende concreet waren om door te rekenen. Gezien alle onzekerheden in de besluitvorming en de uitvoering zal er op enig moment in de komende jaren naar verwachting wederom bijgestuurd of zelfs geïntensiveerd moeten worden. De evaluatie laat zien dat er in dat geval binnen het Energieakkoord waarborgen zijn getroffen om tijdige bijsturing mogelijk te maken.

Een belangrijk aandachtspunt in de borging van het Energieakkoord is de nadruk die er op dit moment ligt op concrete maatregelen, die op korte termijn cruciaal zijn voor het bereiken van de hoofddoelen uit het Energieakkoord, waardoor er minder aandacht is voor afspraken uit het akkoord die meer kwalitatief en/of randvoorwaardelijk van aard zijn (bijvoorbeeld scholing, kwaliteit van werk, arbeidsverhoudingen, ETS en financiering) of een lange termijn perspectief kennen (bijvoorbeeld innovatie en commercialisering).

Van procesresultaten naar effecten

De belangrijkste uitdaging in de resterende looptijd van het akkoord is om procesresultaten te vertalen naar effecten. Dat vereist onder meer dat akkoordpartijen hun achterban goed bij de besluitvorming en uitvoering van maatregelen betrekken.

Het belang van het Energieakkoord als platform en borgingsinstrument blijft daarbij onverminderd groot. In het rapport doen we aanbevelingen hoe deze beide functies verder kunnen worden versterkt. We bevelen onder meer aan om eenduidiger te communiceren over de voortgang, proactief afspraken te maken over aanvullende maatregelen waarmee kan worden bijgestuurd wanneer blijkt dat de realisatie achterblijft en de transparantie van het besluitvormingsproces te vergroten.

Toekomstig beleid

Verder vooruitkijkend vormen de internationale klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050 een dwingend perspectief. Om deze te kunnen realiseren zal op zeer korte termijn nagedacht moeten worden over het beleid voor de periode 2020 – 2030. Er is brede consensus dat de energietransitie ingrijpende veranderingen vereist: bestaande maatschappelijke, economische en technologische structuren en patronen moeten worden doorbroken. We bevelen aan om voort te bouwen op de aanpak van het Energieakkoord, door de waardevolle elementen van de huidige aanpak te behouden en daaraan elementen toe te voegen die nodig zijn om een ingrijpende energietransitie vorm te kunnen geven.

Ervaring KWINK groep

KWINK groep heeft veel ervaring met complexe evaluatieonderzoeken, met het ingewikkelde samenspel van verschillende beleidsinstrumenten en met betrokkenheid van verschillende partijen. Voorbeelden van recent door KWINK groep uitgevoerde complexe evaluatieonderzoeken zijn de evaluatie van de Green Deal aanpak, de evaluatie van de Wet Normering Topinkomens (WNT), de evaluatie van de Aanbestedingswet, de evaluatie van het elektrisch rijden beleid, de evaluatie van de Autoriteit Consument en Markt en de evaluatie van de multibandfrequentieveiling (ook wel 4G-veiling genoemd).