Leren in de warmtetransitie: evaluatie Programma Aardgasvrije Wijken openbaar

Het Programma Aardgasvrije Wijken en de evaluatie

Het doel van het PAW was om te leren hoe gemeenten de wijkgerichte aanpak van de warmtetransitie kunnen inrichten en opschalen. Dit deed het programma op drie manieren:

1. via proeftuinen, waar gemeenten leren door het daadwerkelijk aardgasvrij maken van wijken;
2. via een Kennis- en Leerprogramma, waarin leerervaringen uit proeftuinen en daarbuiten worden gedeeld onder gemeenten;
3. via een beleidsspoor, dat beleidsmatige knelpunten voor de warmtetransitie systematisch ophaalt en agendeert.

In de evaluatie richtten KWINK groep en Rebel zich op de vraag of het PAW met haar inzet de beoogde effecten behaalt (doeltreffendheid) en of zij dit op een efficiënte wijze doet (doelmatigheid).

Resultaten: gemeenten leren in het PAW over inrichten en opschalen in de warmtetransitie, de toepasbaarheid van de leerervaringen blijkt echter beperkt

Uit de evaluatie komt naar voren dat het PAW doeltreffend is geweest in het realiseren van de beoogde resultaten en effecten. Dankzij het PAW beschikken gemeenten over meer inzicht en zijn zij beter in staat tot inrichten en opschalen van de wijkgerichte aanpak van de warmtetransitie. Wij concluderen dit aan de hand van vier punten:

• Er is inzicht in succesvolle aanpakken en leerervaringen;
• Er is sprake van een lerende community;
• Er zijn breder toepasbare leerervaringen, maar de lokale toepasbaarheid lijkt beperkt;
• Er inzicht is in de randvoorwaarden.

Wel constateren we een aantal belemmeringen voor doeltreffendheid van het programma. Zo zien we dat wet- en regelgeving daadkrachtige stappen in de warmtetransitie regelmatig in de weg zit. De proeftuinen zouden meer ruimte moeten krijgen voor experimenteren binnen de huidige wet- en regelgeving. Ten tweede is het voor gemeenten uitdagend om de lessen over inrichten van de wijkaanpak, te vertalen naar de lokale praktijk in individuele gemeenten. Dit staat opschaling van de wijkgerichte aardgasvrij aanpak in de weg.

Lees het volledige rapport hier.

Reactie minister

Op 17 maart heeft de minister de Tweede Kamer geïnformeerd over de evaluatie. In zijn brief vat hij de uitkomsten van de evaluatie samen en licht hij toe hoe de activiteiten van het PAW vanaf 2023 zijn opgegaan in het nieuwe Nationale Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW).

Ervaring met evaluaties rondom de energie- en warmtetransitie

KWINK groep heeft in 2020 samen met Rebel de eerste tussentijdse evaluatie van het PAW uitgevoerd. Daarnaast heeft KWINK groep ook veel andere onderzoeken uitgevoerd op het gebied van de energietransitie. Zo is vorig jaar de evaluatie van het MRA Warmte Koude programma uitgevoerd en deden we onderzoek naar participatie bij hernieuwbare energie op land.