De relatie tussen gemeenten en Right to Challenge initiatieven

Leading by stepping back or standing shoulder to shoulder. Zo luidt de titel van het afstudeeronderzoek van Iris Jansen naar Right to Challenge initiatieven. Right to Challenge is het recht dat burgers hebben om de gemeente uit te dagen een publieke taak over te nemen, wanneer burgers denken dat zij dit anders, beter of goedkoper kunnen. Doel van het onderzoek was om binnen Right to Challenge initiatieven aandachtspunten te identificeren in de relatie tussen burgers en gemeenten. Daarnaast maakt het onderzoek inzichtelijk hoe burgers en gemeenten de wederzijdse relatie ervaren.

Right to Challenge

Right to Challenge is sinds 2015 vastgelegd in de Wet maatschappelijke ondersteuning. Het past binnen de bredere ontwikkeling van de participatiesamenleving waarbij de overheid zich terugtrekt en burgers ruimte krijgen eigen verantwoordelijkheid te nemen. Deze nieuwe rolverdeling veronderstelt andere verhoudingen in de samenwerkingsrelatie tussen overheid en burgers. Een goede relatie is van cruciaal belang voor het slagen van burgerinitiatieven en in brede zin van de participatiesamenleving.

Onderzoek naar negen initiatieven

Het onderzoek richtte zich op negen initiatieven in zeven steden verdeeld over Nederland. Zo zijn onder andere de BOS Stichting uit Eindhoven, die maatwerktrajecten biedt voor jongeren, en een initiatief over de herinrichting van de Schepenstraat in Rotterdam onderzocht. Binnen de initiatieven is met zowel initiatiefnemers als betrokken ambtenaren gesproken om de visies en ideeën van beide kanten goed in kaart te brengen. In gesprekken is gevraagd naar hoe beide partijen de relatie ervaren en wat binnen deze relatie belangrijke aandachtspunten zijn.

Conclusies en aanbevelingen

De belangrijkste conclusie uit het onderzoek is dat binnen Right to Challenge het blijvende samenspel tussen initiatiefnemers en de gemeente meerwaarde heeft. Aandachtspunt is dat de overheid geen stap terugzet (‘stepping back’), maar schouder aan schouder (‘shoulder to shoulder’) met de initiatiefnemer gaat staan. De overheid moet een blijvende actief betrokken houding hebben bij het initiatief. Daarbij zien initiatiefnemers – net als betrokken ambtenaren – mogelijkheden tot verbetering. Een voorbeeld is dat de betrokken ambtenaar actiever zou kunnen meedenken met het initiatief.

Een aanbeveling voor de overheid is om checks and balances te installeren rondom Right to Challenge, zodat breder draagvlak kan ontstaan in de lokale samenleving. Hierbij kan worden gedacht aan het betrekken van een burgerpanel. Deze betrokken burgers kunnen kritisch meedenken met het initiatief. Daarnaast is het van belang dat gemeenten een vast aanspreekpunt voor Right to Challenge initiatieven aanstellen binnen de gemeente. Dit aanspreekpunt kan dan de rol van verbinder tussen de gemeente en het initiatief vervullen. Deze verbinder dient zowel de initiatiefnemer te begrijpen, als kennis te hebben over de interne gang van zaken binnen de gemeente.

Ervaring KWINK groep

KWINK groep heeft veel ervaring op het gebied van burgerparticipatie. Zo adviseerden we   de gemeente Den Haag recentelijk over de verdeling van subsidies voor duurzaamheidsinitiatieven van burgers. Ook stelden we concrete handvatten op voor het bevorderen van de effectieve en zorgvuldige toepassing van burgerparticipatie in gemeenten. Bent u geïnteresseerd in bovenstaande thematiek of wilt u meer weten over het onderzoek dan kunt u contact opnemen met Janine Mulder.