De perceptie en aanvaarding van veiligheids- en gezondheidsrisico’s van de energietransitie

Op 28 juni 2019 presenteerde het kabinet het Klimaatakkoord. In het akkoord staan meer dan 600 afspraken om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de transitie te maken naar duurzame energie. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) ontwikkelt samen met andere ministeries een set van uitgangspunten voor het omgaan met veiligheids- en gezondheidsrisico’s van de energietransitie. Eén van deze uitgangspunten is dat je voor effectieve communicatie over risico’s niet alleen een beeld nodig hebt van de feitelijke risico’s, maar ook een accuraat en representatief beeld van de opvattingen en percepties van burgers over deze risico’s. Welke risico’s zien omwonenden, bijvoorbeeld? En in welke mate zijn zij bereid deze te aanvaarden?

KWINK groep werkt in opdracht van het ministerie van EZK aan een onderzoek naar de perceptie en aanvaarding van veiligheids- en gezondheidsrisico’s van de energietransitie. Doel van het onderzoek is om handvatten te formuleren waarmee (medewerkers van) overheden een onderzoek kunnen uitzetten om deze risicopercepties en de mate waarin mensen bereid zijn deze te aanvaarden in kaart te brengen.

Aanpak onderzoek veiligheids- en gezondheidsrisico’s van de energietransitie

Om tot deze handvatten te komen worden allereerst twee literatuuronderzoeken uitgevoerd:

1. We bestuderen wetenschappelijke literatuur om een indicatie te vormen van representatieve risicopercepties rond technologie die in de energietransitie gebruikt wordt, zoals bijvoorbeeld de opslag van CO₂. Er is de afgelopen jaren veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de perceptie en aanvaarding van risico’s, ook op het gebied van (duurzame) energie. Doormiddel van een literatuuronderzoek brengen wij deze kennis op systematische wijze in beeld.
2. Ook maken we, op basis van wetenschappelijke literatuur, een analyse van de factoren die de perceptie en aanvaarding van veiligheid- en gezondheidsrisico’s beïnvloeden. Welke factoren zijn van invloed op iemands percepties over de veiligheid- en gezondheidsrisico’s die gepaard gaan met een bepaalde energietechniek? Of de mate waarin iemand bereid is deze risico’s te aanvaarden?

Vervolgens gaan we de handvatten ontwerpen en testen in samenwerking met beoogde gebruikers. De bevindingen uit de literatuuronderzoeken nemen we mee bij het ontwerpen van de handvatten. Zo komen we tot een set aan handvatten die overheden helpt bij het opzetten van onderzoek dat accuraat en zo stabiel mogelijk in beeld brengt welke percepties er bij omwonenden leven over veiligheids- en gezondheidsrisico’s  van technieken die worden gebruikt in de energietransitie, en in welke mate deze aanvaardbaar worden gevonden.

Onderzoeksteam

In dit onderzoek worden we begeleid door een interdepartementale beleidsgroep en werken we nauw samen met drie experts. Naast onze eigen onderzoekers, Bill van Mil, Frederique Uyterlinde en Wieke Blijleven, maken Hans de Bruijn, Frenk van Harreveld en Menno van Duin onderdeel uit van het onderzoeksteam.

Prof. mr. dr. Hans de Bruijn is hoogleraar bestuurskunde aan de TU Delft. Hans is expert op het gebied van complexe besluitvorming in het publieke domein, en op het gebied van communicatie en framing. Prof. dr. Frenk van Harreveld is hoogleraar sociale psychologie aan de UvA coördinator van het strategische onderzoeksprogramma ‘Perceptie en Gedrag’ bij het RIVM. Frenk versterkt ons team met zijn expertise op het gebied van risicoperceptie en de aanvaarding van gepercipieerde risico’s. Dr. Menno van Duin is bestuurskundige en is als lector Crisisbeheersing verbonden aan het Instituut Fysieke Veiligheid. Hij versterkt ons team als wetenschappelijk expert op het gebied van risico- en crisiscommunicatie en zijn uitgebreide kennis en ervaring met onderzoek naar risicobeheersing.