KWINK Groep

Nassaulaan 1
2514 JS Den Haag

+31 (0)70 35 96 955
info@kwinkgroep.nl
Contact
Inzicht

Perspectief op schuldenproblematiek

Bijna iedereen in Nederland heeft schulden, in de vorm van hypotheek, studiefinanciering of consumentenkrediet. Problematische schulden ontstaan echter pas als je niet meer in staat bent deze schulden desgevraagd terug te betalen. Als dit het geval is kan je een beroep doen op gemeentelijke schuldhulpverlening. Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt echter dat de […]

14 september 2018

Bijna iedereen in Nederland heeft schulden, in de vorm van hypotheek, studiefinanciering of consumentenkrediet. Problematische schulden ontstaan echter pas als je niet meer in staat bent deze schulden desgevraagd terug te betalen. Als dit het geval is kan je een beroep doen op gemeentelijke schuldhulpverlening. Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt echter dat de meerderheid van de schuldenaren deze hulp niet weet te vinden en er zijn signalen dat de kwaliteit van schuldhulpverlening soms ernstig te wensen over laat. Samen met Roel in ’t Veld voerde KWINK groep de afgelopen jaren verschillende projecten uit op het gebied van schuldenproblematiek, met het oog op het verbeteren van deze situatie. Dat doen we zowel op micro-, meso- als macroniveau.

Schuldenproblematiek en schuldhulpverlening

Wanneer iemand in een problematische schuldensituatie terecht komt, kan deze door rentes, incassokosten en sancties groeien tot problematische proporties. Wanneer iemand eenmaal in een dergelijke problematische situatie terecht is gekomen, is de weg uit de schulden steeds minder duidelijk. Uit cijfers van de NVVK blijkt dat personen met problematische schulden gemiddeld zelfs rond de 14 schuldeisers hebben, variërend van woningbouwcorporatie en Belastingdienst tot buurtschilder en CJIB. Het samenstel van regels is in deze gevallen zo ingewikkeld dat ook deskundigen van mening verschillen over de juiste behandeling van een samengestelde casus rond schulden. Wanneer de financiële, bureaucratische of psychologische bekwaamheid van een schuldenaar daarbij ook ontoereikend is, is het haast onmogelijk om terug te keren naar een financieel gezonde situatie.

Wanneer iemand zich in een problematische schuldensituatie bevindt, kan deze persoon bij de gemeente schuldhulpverlening aanvragen. Zoals eerder gemeld blijkt uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer echter dat de meerderheid van de schuldenaren deze route niet weet te vinden. Gemeentelijke schuldhulpverlening bestaat op hoofdlijnen uit het opvangen van een eventuele noodsituatie (bijvoorbeeld bij dreigende huisuitzetting), stabilisatie van de financiële situatie, het treffen van een schuldregeling, het doorgeleiden naar de wettelijke schuldhulpverlening (Wsnp), en het mobiliseren van flankerende hulp (bijvoorbeeld psychologische ondersteuning).

Om een schuldregeling te treffen, moet de gemeente een akkoord bereiken met schuldeisers, om vervolgens een betalingsregeling vast te leggen of een saneringskrediet te verstrekken. Lukt dit niet (omdat er geen akkoord kan worden bereikt), dan volgt een eventueel Wsnp-traject. Daar wordt door een rechter een bindende regeling vastgesteld en wordt een bewindvoerder aangesteld voor een periode van drie jaar. Het idee is dat iemand na het succesvol doorlopen van deze periode met een schone lei kan starten.

Gedurende de toeleiding richting schuldhulpverlening, het gemeentelijke schuldhulpverleningstraject, en de nazorg zijn vrijwilligersorganisaties actief om schuldenaren te ondersteunen.

Ervaring

In verschillende projecten hebben Roel in ’t Veld en KWINK groep de afgelopen jaren bijgedragen aan het verbeteren van de schuldhulpverlening aan schuldenaren. Hieronder lichten wij drie projecten toe.

Een onbemind probleem
In opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voerden we in 2016 een vooronderzoek uit voor een maatschappelijke kosten-baten analyse op het gebied van schuldenproblematiek. In dit onderzoek brachten we de belangrijkste knelpunten binnen het schuldhulpverleningsstelsel in kaart en droegen we voorstellen aan voor de verbetering van het gehele stelsel. Meer informatie over dit onderzoek vindt u hier.

Verduurzaming inzet vrijwilligers
In Nederland zijn verschillende vrijwilligersorganisaties actief die, aanvullend op de gemeentelijke schuldhulpverlening, schuldenaren helpen hun situatie te verbeteren. Sinds medio 2017 ondersteunen wij een alliantie van deze vrijwilligersorganisaties in het verduurzamen van hun onderlinge samenwerking en het verduurzamen van hun relaties met gemeenten. De alliantie bestaat uit SchuldHulpMaatje, Humanitas, Leger des Heils, Landelijk Stimuleringsnetwerk Thuisadministratie, Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders en Inspraakorgaan Turken. Binnen dit project worden onder andere pilots voor verduurzaming uitgevoerd in een vijftal geselecteerde gemeenten.

Naar een breder schuldregelingspalet
Gemeenten hebben verschillende mogelijkheden om mensen met schulden te helpen. Een van deze mogelijkheden, het verstrekken van een saneringskrediet, is echter niet in iedere gemeente beschikbaar. In samenwerking met Yvonne van der Vlugt onderzochten wij, in opdracht van NVVK en Stichting Urgente Noden Nederland, op welke wijze gemeenten konden worden bewogen hun palet uit te breiden met dit instrument.

Ontwikkelen van perspectief

Binnen de schuldhulpverlening is het ontwikkelen van perspectief voor de schuldenaar volgens ons van het grootste belang. Hiermee bedoelen we dat het schuldhulpverleningstraject ervoor zou moeten zorgen dat iemand na de hulp weer perspectief heeft op een financieel duurzame situatie en normale ontwikkelmogelijkheden, bijvoorbeeld het volgen van een opleiding. Dit geldt zowel voor de schuldenaar zelf als voor de directe omgeving van de schuldenaar: de partner en kinderen.

Maar ook op systeemniveau is het ontwikkelen van perspectief van groot belang: perspectief op toegankelijke schuldhulpverlening voor iedereen, perspectief op snelle doorlooptijden om verdere escalatie te voorkomen, perspectief op afstemming tussen verschillende overheden om efficiënt en effectief te werken, en perspectief op een duurzame relatie tussen beroepskrachten en vrijwilligers.

In onze projecten werken we dus zowel op het micro-, meso- als macroniveau samen met uitvoerende organisaties, gemeenten en landelijke partijen aan het uiteindelijke doel: een financieel duurzaam perspectief en ontwikkelmogelijkheden voor mensen met schulden. Gegeven het groot aantal betrokken partijen, de enorme variëteit in schuldensituaties en gemeentelijke contexten, en de samenloop van een groot aantal wettelijke regimes, is het realiseren van perspectief echter geen gemakkelijke zaak. Op basis van onze expertise op het gebied van bestuurlijke vraagstukken, onze ervaring met de schuldenproblematiek en onze overtuiging dat schuldhulpverlening in Nederland beter moet, bieden wij graag inzicht, structuur en inspiratie.

Gerelateerde onderwerpen

Inzichten