Een Onbemind Probleem

In Nederland hebben naar schatting meer dan 500 duizend huishoudens te maken met problematische schulden. Personen in deze situatie raken geconfronteerd met een zeer complex samenspel van regels en instanties, waardoor de weg omhoog niet zelden onbegaanbaar lijkt. Onder leiding van Roel in ’t Veld en samen met de Rebel group deed KWINK onderzoek naar de problematiek en het beleid rondom deze schuldsituaties.

Bij de begrotingsbehandeling van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in het najaar van 2015 nam de Tweede Kamer de motie aan om een maatschappelijke kosten-batenanalyse (mkba) uit te voeren naar de schuldenproblematiek in Nederland. Ter voorbereiding aan deze mkba voerden we in opdracht van het ministerie van SZW een vooronderzoek uit.

Het onderzoek

Een vooronderzoek voor een mkba bestaat uit drie delen. Allereerst een probleemanalyse , waarin de knelpunten in het huidige systeem rondom schulden en schuldhulpverlening in kaart worden gebracht. Ten tweede het schetsen van de nulsituatie. De nulsituatie is de meest waarschijnlijk te achten ontwikkeling die zal plaatsvinden in het geval dat het beleid van alle actoren ongewijzigd blijft. Tot slot het formuleren van verschillende beleidsalternatieven, die er opgericht zijn om de knelpunten uit de probleemanalyse te verhelpen.

Het onderzoek is uitgevoerd op basis van een uitgebreide documentstudie en een tweetal sessies met panels bestaande uit betrokkenen en deskundigen. Deze panels hebben de probleemstelling en knelpunten getoetst en voorstellen voor het beleidsalternatief aangereikt.

Knelpunten

In de probleemanalyse isn een vijftal belangrijke knelpunten in de huidige situatie rondom schulden en schuldhulpverlening naar voren gekomen:

1. De onderlinge coördinatie tussen rijkscrediteuren en die tussen hen en de hulpverlenende gemeenten ontbreekt;
2. De meerderheid van de mensen met problematische schulden ontvangt geen hulp van de overheid;
3. Het moment waarop hulp wordt gevraagd is vaak relatief laat en het daarop volgende tempo van hulpverleningstrajecten is relatief laag;
4. Op gemeentelijk niveau is de aanwezige expertise niet altijd van de noodzakelijke kwaliteit;
5. Een groot deel van de mensen die wel hulp krijgen eindigt niet schuldenvrij of in een duurzame financiële situatie, als gevolg van niet succesrijke hulpverleningstrajecten.

Beleidsalternatieven

Op basis van deze knelpunten zijn,  in overeenstemming met de panels, zes beleidsalternatieven opgesteld. In het rapport ‘Een Onbemind Probleem’ leest u meer over de precieze aard en invulling van de zes alternatieven. In het kort komt het neer op de volgende alternatieven:

1. Wijziging systematiek toeslagen met het oog op vereenvoudiging van het stelsel en vergroting van de inkomstenstabiliteit van burgers;
2. Wijziging van de structuur van het stelsel voor schuldhulpverlening, met een kwaliteitszorgsysteem, waarbij wordt ingezet op een sterk verhoogd tempo en adequate kwaliteit van hulpverlening;
3. Doelmatiger optreden rijkscrediteuren en inbreng preferentiële positie van rijkscrediteuren in saneringsproces;
4. Afschrijving van vorderingen door publiekrechtelijke crediteuren;
5. Vroegsignalering door informatieoverdracht door crediteuren aan gemeenten;
6. Vergroting betrokkenheid vrijwilligersorganisaties bij schuldhulpverlening.

Op vrijdag 18 november is het rapport aangeboden aan de staatssecretaris van SZW, waarna het op 24 november werd aangeboden aan de Tweede Kamer.