Inzicht in prestaties: van indicatoren naar kritisch gesprek

Is het mogelijk en wenselijk om met prestatie-indicatoren het presterend vermogen van veiligheidsregio’s inzichtelijk te maken? KWINK groep en de TU Delft concluderen dat het ontwikkelen van output- en outcome- indicatoren geen heilzame weg is.

Het onderzoek naar de mogelijkheid en wenselijkheid van een stelsel van indicatoren om het presterend vermogen van veiligheidsregio’s in beeld te brengen is uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ). Het rapport is eind 2015 openbaar gemaakt.

Indicatoren leiden tot afvinken

Bezien vanuit de theorie en de praktijk concluderen wij dat een systeem bestaande uit output- en outcome-indicatoren zal leiden tot ‘afvinken’ en een schijnwerkelijkheid zal creëren. Prestaties van veiligheidsregio’s zijn namelijk lastig meetbaar en niet goed toe te rekenen aan de betrokken spelers. Daarnaast ervaren veiligheidsregio’s dat het wel of niet behalen van een prestatie een hoge impact heeft in termen van verantwoording. De combinatie van problematische meetbaarheid en toerekenbaarheid en hoge gepercipieerde impact leidt tot sterke prikkels voor pervertering en ritualisering.

Alternatief: kritische interactie

De aandacht zou moeten verschuiven van een focus op output- en outcome-indicatoren naar het ‘gesprek’ of de ‘kritische interactie’ tussen het ministerie van VenJ (Inspectie VenJ en NCTV) en regio. Dat biedt de mogelijkheid om tot de essentie van waar het om gaat in de veiligheidsregio’s door te dringen. Van indicatoren naar een gesprek: het lijkt de overgang van iets dat hard en uitdagend is (indicatoren) naar iets dat zacht en (te) gemakkelijk is (gesprek). Het tegenovergestelde is waar. Indicatoren zijn bij nadere beschouwing vaak boterzacht. En een gesprek kan een harde confrontatie zijn.

Reactie van minister

In een beleidsreactie op het onderzoek heeft de minister aangegeven te komen met een voorstel voor vereisten en de kwalitatieve invulling hiervan, zodat een breder en beter inzicht verkregen wordt van de prestaties die de veiligheidsregio’s leveren.

KWINK groep en prestatiemeting

KWINK groep helpt overheden regelmatig bij het inrichten van betekenisvolle prestatiemeting. Eerder schreven we het Handboek Prestatiemeting om kwaliteit in kaart te brengen.