Participerende gemeente: morgen doen we het beter

Initiatieven van bewoners vragen om een nieuwe rol van de gemeente. David Bos liep stage bij KWINK groep en onderzocht hoe een gemeente vanuit verschillende filosofieën stuurt op bewonersinitiatieven.

In 2013 verscheen de kabinetsnota ‘Doe-democratie’, wat betekent: het volk dat mee regeert door ‘simpelweg’ te doen. Denk aan bewoners die samen een stadstuin oprichten, een zonnepark realiseren of uit eigen beweging het groen in de buurt onderhouden. Gemeenten willen ruimte en vertrouwen bieden aan initiatieven en het aansluitingsvermogen hierbij vergroten. Dit wordt ook wel aangeduid als de participerende overheid.

Verschillende filosofieën over sturing

David heeft tijdens zijn afstudeerstage onderzocht welke spanningen er kunnen ontstaan tussen de verschillende sturingsfilosofieën van de overheid. Sturingsfilosofieën zijn specifieke politiek-bestuurlijke arrangementen waarmee de overheid ontwikkelingen in de maatschappij stuurt.

Voor zijn onderzoek nam David interviews af onder ambtenaren op beleid- en uitvoeringsniveau in de gemeente Den Haag. De spanningen tussen verschillende sturingsfilosofieën kwamen in het onderzoek aan de oppervlakte.

Spanningen

Spanningen ontstaan doordat elke sturingsfilosofie haar eigen opvattingen kent over de gewenste wijze van sturing en het antwoord op de vraag: wanneer doet een ambtenaar het goed? Eén van de spanningen die uit het onderzoek naar voren komt is de spanning tussen de participerende overheid aan de ene kant en de presterende overheid aan de andere kant.

Het idee van de participerende overheid is dat de gemeente(ambtenaar) aansluit bij initiatieven en biedt wat nodig is. Bijvoorbeeld: bewoners nemen het initiatief voor het aanleggen van geveltuinen en vragen de gemeente om geld of materiaal. Tegelijkertijd bestaat de roep vanuit politiek- en managementniveau om meer initiatieven. Informeel gelden er dus prestatiedoelen en resultaten. Bijvoorbeeld: op braakliggende terreinen zouden meer initiatieven ontplooid moeten worden. Ambtenaren acteren dan niet alleen participerend en faciliterend, maar ook initiërend. Daarin schuilt het gevaar dat ambtenaren teveel op (nieuwe) initiatieven gaan (aan)sturen. Het initiatief is dan weer terug bij de gemeente.

Lees meer over deze en andere spanningen in de conclusie van het onderzoek.

David organiseert als vervolg op zijn onderzoek een sessie voor ambtenaren van de gemeente Den Haag, waarin hij samen met hen de spanningen te lijf gaat.

KWINK groep adviseert gemeenten over de invulling van hun participerende rol zodat de energie van bewoners optimaal benut wordt. Bent u geïnteresseerd in bovenstaande thematiek of wilt u meer weten over het onderzoek dan kunt u contact opnemen met Anna Stutje.